Kasallikni kelib chiqish sababi ekzogen (tashqi) omillar yaʼni, kimyoviy, fizik, biologik va endogen (ichki omillar), yaʼni, organizmda kanserogen (rak keltirib chiqaruvchi) moddalarni sintezlanishi, gormonal muvozanatning buzilishiga bogʻliq.
Olimlarni taʼkidlashicha, yana boshqa omillar ham borki, bularga notoʻgʻri ovqatlanish, buning natijasida 35 foiz, tamaki chekish natijasida 30 foiz, atrof — muhitning ifloslanishi 3 foiz, viruslarning organizmga tushishidan 10 foiz, nasldan-naslga oʻtish borasida 5-10 foiz, quyoshdan keladigan ultrabinafsha nurlarning salbiy taʼsiri natijasida 5 foiz, ionli nurlanish natijasida 3 foiz, va alkogolli ichimliklar isteʼmol qilish natijasida 2 foiz, onkologik kasalliklar kelib chiqishi isbotlangan.
2017-2021 yillarda mamlakatimizni rivojlantirishning beshta ustivor yoʻnalishlari boʻyicha “Harakatlar strategiyasida” belgilab berilganidek, Prezidentimizning 2017 yil aprel oyidagi (“Oʻzbekiston Respublikasida onkologik xizmatni yanada yaxshilash va takomillashtirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”)gi qaroriga koʻra Oʻzbekiston Respublikasi Sogʻliqni saqlash vazirligining buyruqlariga binoan Respublika onkologiya va radiologiya ilmiy markazi –Respublika ixtisoslashtirilgan onkologiya va radiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi, viloyatlar onkologiya dispanserlari esa markaz filiallariga aylantirildi. Ushbu filiallarga markazning yetakchi ilmiy xodimlari rahbarlik lavozimlariga tayinlandi. Respublika ixtisoslashtirilgan onkologiya va radiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazining Xorazm filialiga tibbiyot fanlari doktori, professor Doniyor Poʻlatov direktor qilib yuborildi. Mana 5 oydirki filialimizda onkologik xastaliklar bilan ogʻrigan bemorlarga tibbiy xizmat koʻrsatish tubdan oʻzgardi. Xasta kishilarning davo muolajalaridan soʻng tuzalib ketishlari uchun barcha tibbiyot xodimlari yanada jonbozlik bilan mehnat qilmoqdalar. Ularni tibbiy tekshirish va davolash ishlari, shifoxonaga yotqizish, operatsiya qilish, oʻz vaqtida maxsus davo (kimyoterapiya) muolajalarini olishlarlari, yaxshi sharoitlarda amalga oshirilmokda. Ushbu markaz mutaxassislari tumanlarga chiqib onkolog vrachlar ish faoliyati bilan yaqindan tanishib, ularga zarur tavsiyalar berishmoqda.
Onkologiya sohasida dolzarb muammo – bu keng kamrovli profilaktik ishlar va kasallikni erta bosqichlarda aniqlashdir. Buning uchun joylarda shifokorlarni onkologik hushyorligini oshirish, tibbiyot xodimlari aholi oʻrtasida oʻz vaqtida chuqurlashtirilgan tibbiy koʻriklar tashkil qilishi, skrining tekshiruvlarini barcha kasalliklar boʻyicha olib borish va ayniqsa, fuqarolarning tibbiy madaniyatini oshirishi lozim.
Filialimizda sut bezi saratoni kasalligining oldini olish maqsadida ayollarga muhim malumotlar va saraton kasalligining 21 ta asosiy belgisi, uning profilaktikasi haqida eslatma varaqalari chiqarildi va shahar, tuman tibbiyot birlashmalariga, QVP larga tarqatildi. Mutaxassislarimiz saraton kasalligini tekshirish, uni davolash va oldini olish borasida, dori-darmonlar, yangi tibbiy asbob-uskunalar toʻgʻrisida videoroliklarni fuqarolarga taqdim etmoqda.
Hozirgi kunda filialimizda 7-ta boʻlim faoliyat koʻrsatib, laborator tekshiruvlar asosida, tibbiy uskunalar (kompyuter tomografiyasi, rentgen, mammografiya, ultratovush tekshiruvlari)ga asoslanib bemorga toʻgʻri tashxis qoʻyilib, aholiga ixtisoslashtirilgan onkologik xizmat koʻrsatib kelinmokda. Xastalarga zamonaviy davo muolajalari oʻtkazilmoqda.
Matniyaz MATNIYAZOV, tibbiyot fanlari nomzodi, oliy toifali shifokor, Xorazm viloyati
