Тил шундай воситаки, усиз жамият мавжуд бўлмайди. Бу миллатнинг ўзига хослигидан далолат беради, унинг маънавий салоҳиятини белгилайди. Айнан тилга халқ тарихи ва давлат тараққиётининг кўзгуси бўлиш ҳуқуқи берилган. Буюк Алишер Навоий ҳам ўзбек тилининг кенг имкониятларини, бойлиги, мослашувчанлиги ва нафислигини кўрсатиб, энг сара асарлар яратган.
Ўзбек тили халқимизнинг кўп асрлик маданий, илмий, маънавий-бадиий тафаккурининг, интеллектуал салоҳиятининг ёрқин ва бебаҳо маҳсули сифатида дунёдаги энг бой ва қадимий тиллардан биридир.
Мустақилликнинг илк кунлариданоқ миллий меросимиз – ўзбек тилини асраб-авайлашга катта эътибор қаратилмоқда. Сўнгги йилларда ўзбек тилининг халқимиз ижтимоий ҳаётида ва халқаро миқёсдаги нуфузи тубдан ошди, ёш авлодни ватанпарварлик, миллий анъана ва қадриятларимизга содиқлик руҳида тарбиялаш, миллий анъана ва қадриятларимизга садоқатли бўлишни таъминлаш борасидаги ишлар изчил давом этмоқда. Мамлакатимизда давлат тилининг тўлиқ татбиқ этилиши, Ўзбекистондаги миллат ва элатларнинг тилларини асраб-авайлаш ва ривожлантириш, ўзбек тилини давлат тили сифатида ўрганиш учун шарт-шароит яратиш, шунингдек, ўзбек тили ва тил сиёсатини ривожлантиришнинг истиқболли босқичлари, устувор йўналиш ва вазифаларни белгилаш борасида қатор ишлар амалга оширилмоқда.
Президентимиз Шавкат Мирзиёев ўзбек тилига давлат тили мақоми берилганлигининг 30 йиллигига бағишланган тантанали йиғилишда сўзлаган нутқида ўзбек тилининг давлат ва жамиятдаги таъсири ва нуфузини оширишга қаратилган қатор вазифаларни таъкидлади. Давлат раҳбари «Ўзбекистон Республикасининг давлат тили тўғрисида»ги қонунни чуқур таҳлил қилиш асосида такомиллаштиришни таъкидлади.
Мустақиллик йилларида мамлакатимизда ўнлаб луғатлар яратилди, ўзбек тилида мумтоз адабиёт асарлари нашр этилди. Босқичли ишларнинг энг муҳим натижаси ўзбек адабий тилида кенг қўлланиладиган 80 мингдан ортиқ сўз ва иборалар, фан, техника, санъат, маданият ва бошқа соҳалар атамаларини ўз ичига олган беш жилдлик «Ўзбек тилининг изоҳли луғати»нинг нашр этилиши бўлди. Буюк ўзбек шоири Алишер Навоийнинг йигирма жилдлик танланган асарлари тўпламининг нашр этилиши китобхонлар учун муносиб туҳфа бўлди.
Президентимиз Ш. Мирзиёев томонидан давлат тили нуфузини янада ошириш бўйича белгиланган вазифаларни ҳал этиб, Тошкент шаҳар «Билим» ахборот-кутубхона маркази (АКМ) мутахассислари томонидан ўзбек тилини билишни кенг тарғиб этиш, ўзбек тилини ўрганиш, ёш авлодда миллий тилдан фахрланиш, унга доимий қизиқиш туйғусини шакллантириш борасида фаол иш олиб борилмоқда.
Эътироф этиш керакки, Тошкент шаҳар АКМ кутубхоначилари Президентимизнинг китобхонлик маданиятини юксалтиришга қаратилган бешта муҳим ташаббуснинг тўртинчисини амалда ҳаётга татбиқ этиб, нафақат ёшларнинг маънавий-ахлоқий камолотига, балки уларнинг саводхонлик даражасини оширишга алоҳида эътибор қаратишмоқда.
Сўнгги йилларда аҳоли ўртасида китобхонлик қанчалик оммалашганига тўхталиб ўтмоқчиман. Кутубхоналар доим китобхонлар билан гавжум: бу эрда сиз ҳар доим мактабдан кейин бўш вақтларида севимли асарларини ўқиш учун келаётган мактаб ўқувчиларини кўришингиз мумкин. Маънавий-маърифий ишларимизнинг мақсади ҳам ўзбек тилини асраб-авайлаш, ривожлантириш ва оммалаштириш, унга муҳаббат ва ҳурматни тарбиялашдан иборат.
Эътиборлиси, сўнгги пайтларда «Билим» АКМ фонди давлат тилидаги нашрлар билан сезиларли даражада тўлдирилди. Улар орасида: турли жанрдаги бадиий адабиётлар, илмий-оммабоп, ўқув адабиётлари, шунингдек, энциклопедик нашрлар ва луғатлар мавжуд.
Давлат тилига ва уни ўрганишга бўлган қизиқиш ортиб бораётганлиги сабабли, луғатлар ва сўзлашув китоблари рус тилида сўзлашувчи фойдаланувчилар орасида жуда машҳур. Қувонарлиси, ушбу тоифадаги кутубхона фойдаланувчиларининг кўпчилиги ўзбек классикаси дурдоналарини асл тилда ўқишга иштиёқи ортиб бормоқда. Улуғ Алишер Навоийнинг ранг-баранг, бой ва оҳангдор тили уларнинг ўзбек халқининг ўзбек нутқи ва маданиятини идрок этишига калит бўлди.
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2022 йил 24 сентябрдаги 218-сон қарорида белгиланган вазифалар ижросини таъминлаш мақсадида, Тошкент шаҳар «Билим» ахборот-кутубхона маркази мутахассислари томонидан кутубхонада ҳамда унинг ташқарисида ҳам бир қанча тадбирлар ўтказилиб келинмоқда. «Тил – миллат кўзгуси», «Тил – жамият таянчи», «Она тилим – қалбим», «Она тилим – ғурурим», «Эл ғурурисан, она тилим» мавзуларида китоб кўргазмалари ва илмий анжуманлар, давра суҳбатлари ва форумлар, фестиваль ва турли викториналар шулар жумласидандир.
Ёш авлоднинг саводхонлигини аниқлаш мақсадида, АКТ ва рақамлаштириш хизмати мутахассислари томонидан «Билим» ахборот-кутубхона маркази ижтимоий тармоқларида масофавий фойдаланувчилар орасида #ўзбек тилини биласизми ҳештеги остида машҳур бўлган онлайн викториналар ўтказилмоқда ва унда талабалар ҳам, катталар ҳам фаол иштирок этишмоқда.
Ишончимиз комилки, бундай саъй-ҳаракатлар инсонлар қалбидан ўз ўрнини топиши шубҳасиз. Зеро, тил бизнинг ҳимоя қилиниши керак бўлган бойлигимиз, шунингдек, бебаҳо санъат ёдгорликларидир. Ўз она тилини қадрлаган халқ миллат ғурурини, қадр-қимматини сақлайди. Биз, кутубхоначилар, аҳоли ўртасида она тилининг қадр-қиммати, китобхонлик маданиятини юксалтиришда ўзимизни масъул деб биламиз ва бунинг учун билим ва тажрибамизни аямаймиз.
Ҳафиза КАРИМОВА, Тошкент шаҳар «Билим» ахборот-кутубхона маркази директори
